Chociaż zastosowanie blockchain w e-commerce jest w fazie rozwoju, dotychczasowe wdrożenia pokazują jego potencjał związany z transparentnością i wiarygodnością danych oraz automatyzacją operacji.
Blockchain wraz z kryptowalutami i zdecentralizowanymi finansami (DeFi) jest fundamentem Web3, kolejnego po Web 2.0 etapu rozwoju internetu. Decentralizacja informacji jest istotą technologii blockchain, w ramach której dane o operacjach są rejestrowane i zapisywane w publicznym łańcuchu bloków, który jest przechowywany na tysiącach komputerów użytkowników.
Największą wartością jest gwarancja niezmienności zapisanych informacji, których nie można modyfikować ani zmanipulować bez wiedzy pozostałych użytkowników. Każda zmiana, np. w wyniku błędu, jest zapisana jako nowy rekord i każde zdarzenie jest odnotowane wraz z przypisaną dokładną datą.
W blockchainie nic nie zginie
Technologia blockchain jako rozproszona baza (księga) danych jest rejestrem umożliwiającym śledzenie i przechowywanie danych o transakcjach, płatnościach, zamówieniach i innych zdarzeniach ze świata fizycznego.
Dlatego doskonale nadaje się do wykorzystania w e-commerce, znajdując zastosowanie np. w zarządzaniu dokumentami, które można scyfryzować. W Polsce organizacje są zobowiązane do informowania klientów o zmianach w regulaminach, opłatach, oprocentowaniu za pośrednictwem trwałego nośnika, czyli w formie gwarantującej niezmienność treści, co w praktyce oznacza wysyłkę papierowej korespondencji. Klienci którzy zgodzą się na formę elektroniczną otrzymują link do cyfrowych wersji dokumentów zapisanych w blockchainie. Technologia gwarantuje autentyczność i nienaruszalność dokumentów, co oznacza, że ich treść nie podlegała modyfikacji w określonym czasie. Dokument może nabrać mocy prawnej, gdy zostanie uwiarygodniony przez podpis elektroniczny, pieczęć elektroniczną i opatrzony sygnaturą czasu.
Usługę trwałego nośnika jako pierwsza firma z sektora e-commerce wdrożyło w lutym 2022 r. Allegro, a w lipcu 2022 r. spółka Glosel, właściciel sklepów internetowych Taniaksiazka.pl i Bee.pl. Już w 2018 r. z rozwiązania skorzystał jako pierwszy bank PKO Bank Polski, później BNP Paribas czy firma ubezpieczeniowa LINK4. Rozwiązanie bazuje na technologii blockchaian i macierzy WORM (Write Once, Read Many) w chmurze obliczeniowej.
Gwarantuje autentyczność i niezmienność zapisanych dokumentów, które mają publiczny charakter takich jak regulaminów sklepów internetowych, tabeli opłat. Technologię trwałego nośnika rozwija w Polsce Krajowa Izba Rozliczeniowa (KIR) wraz z partnerami technologicznymi.
💡Pobierz bezpłatny poradnik dla właścicieli e-commerce i dowiedz się jak dostosować regulamin sklepu internetowego do wymagań na 2023 rok.
Logistyka coraz bardziej cyfrowa
Z perspektywy klienta indywidualnego płatności oparte o kryptowaluty nie wymagają opłat na rzecz banków lub operatorów kart kredytowych, ułatwiają płatności transgraniczne. O tym kto umożliwia sprzedaż przy pomocy kryptowalut informuje m.in witryna Coinmap.org.
Sam blockchain oferuje w handlu elektronicznym niemal niewyczerpany potencjał możliwości, znajdując zastosowanie w zarządzaniu zarówno aktywami cyfrowymi, jak i materialnymi.
Dla e-commerce największą zaletą blockchaina jest autentyczność zapisanej informacji, która znajduje szereg zastosowań także w logistyce.
Dostęp do wiarygodnej informacji o pełnym łańcuchu dostaw zapewnia przejrzystość i umożliwia monitorowanie całego procesu dostawy. Możliwe jest śledzenie pochodzenia produktów, począwszy od chwili pozyskania surowca np. kawy, metali, przez trasę, jaką pokonują aż do momentu przetwarzania, produkcji i sprzedaży. Można przypisać partię towaru do konkretnego kontenera, w zależności od czasu przybycia do punktu załadunku. Śledzenie pochodzenia podczas podróży zapewnia autentyczność produktu, pomaga w walce z podróbkami, opóźnieniami czy ułatwia wycofywanie wadliwych produktów.
Firma Nestlé już w 2017 r. umożliwiła klientom śledzenie informacji o puree ziemniaczanym Mousline czy kawie zamawianej przez szwedzką palarnię Zoégas. Klienci otrzymali dostęp do informacji o odmianie, miejscach uprawy, dacie zbioru, parametrach kontroli jakości czy lokalizacji magazynów. Carrefour, Walmart i inni śledzą bezpieczeństwo żywności w trakcie transportu, aby eliminować uszkodzone bądź skażone towary i wydajniej zarządzać łańcuchami dostaw. Podobnie działają firmy z innych sektorów jak IKEA, Home Depot, czy LVMH, producent luksusowej odzieży. Ford monitoruje pochodzenie surowców takich jak kobalt, a DHL drogę podróży leków z punktu pochodzenia do konsumenta. Korporacje korzystają z platform do usług opartych o blockchain rozwijanych przez IBM, Microsoft, Amazon czy Alibaba.
W połączeniu z IoT (internet rzeczy) wiele czynności można zautomatyzować, a dane wysyłać w czasie rzeczywistym. Firmy mogą sprawdzać stan i lokalizację produktu w dowolnym momencie. W przypadku sytuacji kryzysowych wiadomo, które produkty należy wycofać, co jest szczególnie ważne dla branży spożywczej i medycznej.
Kontrakty jeszcze bardziej inteligentne
Technologia blockchain wykorzystywana jest w tzw. smart contracts, czyli zestawach automatycznie wykonywanych reguł, będących w istocie programami komputerowymi. Operacje na inteligentnych kontraktach najczęściej obsługuje platforma Ethereum.
Smart contracts uruchamiają się, gdy zostaną spełnione określone warunki: np. w momencie, gdy klient odbiera towar, następuje realizacja zleconego wcześniej przelewu. Co najważniejsze, transakcje przeprowadzane między uczestnikami umowy (peer-to-peer) odbywają się bez zewnętrznej kontroli, czyli zaufanego pośrednika lub trzeciej strony, którą w tradycyjnych przelewach jest np. bank.
Blockchain ułatwia integrację z wieloma systemami zarządzania, może regulować i usprawniać operacje między sprzedawcami, ich partnerami odpowiadającymi za logistykę i operatorami płatności. Inteligentne umowy umożliwiają automatycznie inicjowanie i przeprowadzanie procesów, co z jednej strony eliminuje potrzebę ludzkiej kontroli, z drugiej nadaje im jednocześnie wiarygodny przebieg.
Zapisując w łańcuchu bloków informacje o historii zakupów i wydatkach, smart contracts mogą być wykorzystane np. w programach lojalnościowych, które automatycznie wysyłają spersonalizowane oferty czy promocję do klienta, gdy wyda określoną kwotę lub osiągnie limit punktów. Zagwarantowanie autentyczności plikom ułatwia walkę z nadużyciami związanymi ochroną z praw autorskich i przeciwdziałanie kradzieży cyfrowych treści, zdjęć, filmów czy muzyki, przypisując im certyfikaty własności w oparciu o NFT, czyli niewymienialnych tokenów (non-fungible tokens). Podobnie można zagwarantować autentyczność wystawianym w sieci recenzjom produktów – dziś będących mieszanką treści prawdziwych, fałszywych, jak i kupionych.
Podsumowanie
O ile kierunek wdrożeń rozwiązań opartych na blockchainie w e-commerce jest dziś zarysowany, ciekawe będą jego implikacje dla nowego modelu funkcjonowania internetu, nie tylko w aspekcie biznesowym czy reklamowym, ale także społecznym. W jakim stopniu transparentność i kontrola wiarygodności informacji zderzą się z możliwością zachowania większej anonimowości przez użytkowników? Jednego możemy być pewni, idea decentralizacji, na której od początku jest zbudowana sieć internetowa ma teraz większą niż kiedykolwiek wcześniej szansę na pełną realizację.